Fergîn Melîk AYKOÇ

 

SumeriKurdî

 

dirîg /tirig=tarî /tarig, tarîtî

şû  / şa=şev, şan

şû.tag=şelt (ruyê nivînan, şeltê nivînan)

na / nu=na

cin /şîn=çûn / şî (kirmanckî/zaza)

şudû=şidandin, bişidîne.

Gan=giyan, can,  nû zayî

gu gau=ga (dewar)

 i.bî= dîtin (dibîne)

u. dî=dîtin

me / men=min, ez

engur=kûr /en kûr (ji bo avê) mînak ev çem pir hûr e.

Kal=kahl / negîhîştî

ge ke=keç  „Keça min pir delal e.“

eger=eger / sebep mînak: Tu egera vê dizanî? 

Rib=rev, reb, direbe (di kurdî de cih guhertina dengên „b û v“)

ki=ku (li kî derê ye /li kuderê ye)

da=dan, dayîn

tur=ter, ciwan (Ew hîn ter e, pir ciwan e. Ew hîn ter bû, teze bû)

ma.al=mal hebûn  (malê min heye.)

gun=gun, reng (gunê wî / wê pir xweş e)

ca=mal, cih

kal /gal=kalê mezin, bi hêz

kal ga=bi hêz (Ew êdî kalê qert e, bi hêz e)

şa=şahî, stran

uz, iz=biz, bizin

eş gal=parastgeha mezin, eşgal  (eşgalê wî /wê çawa bû./ şekl, teşe)

car=car, li ser hev, carandin

şû.mar=şamar, (şamarek lê da)

cî. par=cih, war, mal (cihê we heye, hûn li ku dimînin)

sar= kirina nava şermezariyê (li hember wê êrişê ez sar bûm û mam)

e.ze=pez

î.ne şe=anaha şûn de, îna şûn de, ji vir û şûn de

mara / mera=mira, me ra, (ji mi(n) ra avê bîne)

ur=kezeb, ciger (hûrê pez, hûrê min)

ma=man, mayîn, xwe li paş girtin.

Urgî /urg=gur, gwirg, verg

kar=karmend

xul=xilxil, xibar, xurde (xîç, kuç, xîbar û kevirên li ser hev kombûye) 

dumu=doman, dunde (dumu gudu / xudu = zarokên xwedê /kurd)

şîta=şeta avê, (ev çema li vir şet şetiye) delta

zu=zan, zanîn, nasîn

zal=resen, mezinRustemê Zal (?)

zalag=zelal

şî /zî=jîn, jiyan

bûr=bûrîn kirmanci/zaza (nan bûrî)

tar=ruxandin, tar û mar kirin (Mal û melalên me tar û mar kirine.)

ku= kun, qul, deriyê şikeftê

î.sî / îş=êş

gel gil=gilik, quz

namûr=gernas, nemir

egî=axa/aga

ba=reşandin, li ba kirin

kur=ko, kuwe, diharê kurê (lutke ya çiyê)

dub=dep, texte depistan (dep-istan)> dibistan

kes=biyanî, kes /kesek xerib

geştû=hest, hişmend, geşt

şîr=helbest, şîîr

dumu mu /mi=domanê mi, dundeyê mi(n)

dama mu / ama mu=diya min, ma mi, maka min

eşe / eja=kij / kîjan

arezu/ arazu=arzû (pehlewî jî) daxwaz

a. la=alandin (girêdan pêçan)

a. meş= mêşîn, peza mêşîn

an.na=Anna (nav) / Anahîta (xwedawenda dayîk)

arxuş=arxweş, bi wîjdan

ar.rî=Arî /pesin, paqij (gelê Arî)

a.şe.er=êş, êş kişandin

bal=paşgîna ji 1ekeran rengdêr çêdike. Dîtbar (l > r)

libbu.bal=hişbar, dîtbar

bulux, balux= balix bûn, gîhîştin, mezinbûn.

ê. ma=ê min

dumu. Kur. Er=kurê çiya

 

hevoke

i. bi. Nam. mu. un. Dug. Ru:

i.bi.....du=dîtin

na=na

mu=min

un=hûn, un, wum

 

wateya hevokê: Xwezila wan ez nedîtibama

 

îşîn=gihîştî

u e. vişîn, vikşîn= vekişîn ev darana gelek vekişyane, genim vekişyan e (Almanî wachsen)

ki. se. Ga=kesegan, teşe, teşeyê pir mezin

ki sur. Ra=sînor

kuş / kuj=kuştin / bikuje

lu=lo (ji bo mêr) mêr

lugal=mêrê mezin (lo yê gal / gil/ gir) key, qiral